อลิยา สกูบัค (Illya Skubak) ศิลปินที่สร้างเส้นทางของตนเองจากสิ่งที่คนไม่เห็นค่า เกิดเมื่อ พ.ศ. 2542 ที่เมืองโอคเทียร์กา ประเทศยูเครน เขาหยิบเอาเศษเหล็ก ป้ายสัญลักษณ์ และวัสดุจากท้องถนน มาสร้างเป็นผลงานที่เรียบง่ายแต่ทรงพลัง เปิดพื้นที่ให้ผู้ชมได้คิดและตีความด้วยตนเอง

ความผูกพันกับวัสดุเริ่มตั้งแต่วัยเด็ก พ่อของเขาเป็นช่างตีโลหะที่สามารถทำอะไรได้เกือบทุกอย่าง โดย สกูบัค เล่าว่าพ่อเคยทำชุดเกราะอัศวินสามชุด ที่เหมือนกับของจริงในพิพิธภัณฑ์ สิ่งนี้ทำให้เขาซึมซับความประณีตและการเคารพในงานฝีมือ จนกลายเป็นรากฐานของการสร้างสรรค์

หลังจากทดลองทำงานบนผ้าใบอยู่หลายปี สกูบัค เริ่มหันมาทำงานโลหะเมื่ออายุ 20 ปี เหตุการณ์สำคัญในปี พ.ศ. 2565 ทำให้เขาต้องปรับตัวท่ามกลางความขาดแคลน “ผมตัดสินใจว่าจะสร้างงานจากอะไรก็ได้ที่หาได้ ผมจะเป็นนักกินทุกอย่างในศิลปะ” วิธีการของเขาจึงเปลี่ยนไปตามวัสดุที่มี “ประเทศยิ่งร่ำรวย ขยะก็ยิ่งร่ำรวย” เขากล่าว พร้อมชี้ว่ากระแสโลกทำให้วัสดุหลายอย่างเหมือนกันไปหมด

สำหรับ สกูบัค ถนนคือทั้งสตูดิโอและแหล่งเก็บของ “ขยะไม่ใช่สิ่งไร้ค่า แต่มันคือชั้นดินของเมือง เต็มไปด้วยช่วงเวลาที่ถูกลืมและความหมายส่วนตัว” วัตถุแต่ละชิ้นคือเศษเสี้ยวของเรื่องราว ที่แม้จะหลุดออกจากบริบทเดิม แต่ก็ยังคงมีชีวิตในความหมายใหม่ “พาเลตต์ของผมคือสิ่งรอบตัว มันเคยมีชีวิตมาก่อน และผมเพียงให้โอกาสครั้งใหม่ ลองนึกภาพว่าขยะเข้าไปอยู่ในแกลเลอรีแล้วได้ชื่อเสียงแค่ห้านาที”

STRATUM - ซิ่งที่ซ่อนอยู่ ถ่ายทอดภาพเมืองในฐานะภูมิทัศน์แห่งความทรงจำ ที่หินและเศษวัสดุมาบรรจบกันตรงระหว่างความยั่งยืนและความชั่วคราว ใจกลางงานคือ STONE Project ที่พัฒนาร่วมกับ เดอะ เจริญ เออาร์ต เชื่อมโยงงานฝีมือจริงเข้ากับโลกดิจิทัล ผลงานประกอบด้วยหินแกะสลักด้วยมือ 16 ก้อน แต่ละก้อนมีสัญลักษณ์แบบดั้งเดิมและจับคู่กับ NFT ในฐานะเวอร์ชันดิจิทัล สกูบัค เรียกมันว่า “พงศาวดารหิน” ที่สะท้อนทั้งเหตุการณ์ในโลก เรื่องส่วนตัว และเสียงรบกวนของข้อมูล “เราตั้งใจจะบันทึกไว้เพื่อคนรุ่นหลัง… เพื่อผู้คนที่จะมีชีวิตอยู่ในโลกอื่น” แต่ละชิ้นดำรงอยู่ทั้งในฐานะวัตถุถาวรและไฟล์ที่เลือนหายได้ ซึ่งเขาอธิบายว่าเป็น “ชั้นวัฒนธรรมที่อยู่ตรงระหว่างเทคโนโลยีกับความทรงจำ”

เขายังสร้างหินแกะสลักด้วยมือ ที่มีร่องรอยจากกาลเวลาและการสัมผัส หินเหล่านี้ถูกเรียกว่า “หนังสือพิมพ์หิน” สร้างขึ้นเพื่อเก็บรักษาข้อมูลที่อาจเลือนหาย และเป็นอีกชั้นหนึ่งของการสะท้อนเกี่ยวกับความทรงจำและความไม่จีรัง

สำหรับ สกูบัค วัสดุไม่ใช่เพียงชิ้นส่วน แต่เป็นผู้บรรทุกความทรงจำและประวัติศาสตร์ ศิลปะที่ดีในมุมมองของเขาคือการทำงานร่วมกันระหว่างกายและจิต ผลงานของเขาไม่ได้ให้คำตอบ แต่เปิดพื้นที่ให้ผู้ชมได้หยุด มองใกล้ขึ้น และคิดใหม่ต่อสิ่งที่เคยมองข้าม